WERKEN AAN JEZELF
Coronamaatregelen, reorganisaties, bezuinigingen, ontslagen: in veel organisaties verandert momenteel van alles. Wat kun je doen om dat voor jezelf een beetje draaglijk te houden? Hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans geeft tips. Auteur: Roxanne Vis 23-10-20, 08:00 , AD
Als hoogleraar transitiekunde aan de Erasmus Universiteit bestudeert Jan Rotmans veranderingen in de samenleving. Alles is constant in beweging en verandering is daarom onvermijdelijk, maar van nature zijn we niet geneigd dat te omarmen, weet Rotmans. „In dingen een béétje anders doen – denk aan slimmer en efficiënter werken – zijn we over het algemeen wel goed. Héél anders gaan werken is andere koek. Veel mensen zitten daar niet op te wachten; we zijn al snel bang dat het minder leuk wordt en dat we erop achteruitgaan.”
1. Hou jezelf niet voor de gek: Kom je ineens op straat te staan of kun je als ondernemer nauwelijks het hoofd boven water houden, dan is het lastig om dat als iets positiefs te zien. Maar een crisis als deze is bij uitstek geschikt om nu eens echt je hart te gaan volgen, betoogt Rotmans. „Weinig mensen doen écht wat ze willen. De meesten blijven doen wat ze doen vanwege geld of status, of uit angst erop achteruit te gaan. Ze houden zichzelf uiteindelijk voor de gek, want het blijft knagen.”
2. Spring in het diepe: Niet iedereen zit natuurlijk in de positie om zijn carrière een radicaal andere wending te geven, maar als je de mogelijkheid wel hebt, blijf het dan niet uitstellen, zegt Rotmans. „Spring in het diepe. De meeste mensen hebben er achteraf eerder spijt van als ze het níét hebben gedaan. Het vraagt lef en leiderschap, maar meestal loont het wel. Dit zijn de tijden om je innerlijk kompas te gaan volgen.”
3. Stel jezelf wezenlijke vragen: Grijp deze crisis dus aan om jezelf wezenlijke vragen te stellen, adviseert Rotmans. „Wees eerlijk ten opzichte van jezelf. Zit ik nog op mijn plek? Zo niet: durf ik te vertrekken? Waar ben ik bang voor, ben ik de persoon geworden die ik wilde zijn? Doe ik wat ik wil, of wil ik wat ik doe? De meeste mensen worden geleefd en blijven maar doorhollen. Dan kun je nooit echt veranderen. Je moet een tijdje tot stilstand komen om te kunnen reflecteren.”
Wees eerlijk ten opzichte van jezelf. Zit ik nog op mijn plek? Zo niet: durf ik te vertrekken? Jan Rotmans, Hoogleraar
4. Denk hardop na over je droomleven: Rotmans stelt een oefening voor die hij vaker gebruikt in organisaties. „Denk eens hardop na over je droomleven. Bedenk vervolgens waarom je dat níét zou kunnen bereiken. Kun je er ook aan werken zodat het werkelijkheid wordt? Kijk er anders naar, voel het, geloof het. Dan breng je bijna een psychologisch proces op gang. Er moet een knop om in je hoofd. Dat kun je oefenen, gelukkig, maar dat kost wel tijd.”
5. Verval niet in somberte
Wat in ieder geval niet helpt, is het allemaal somber inzien, hoe begrijpelijk ook. Rotmans: „Er is nog nooit een transitie gelukt vanuit negativisme of cynisme, en we leren van dit soort crises, het is onze morele plicht om optimistisch te zijn.”
